1926 ਵਿਚ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਰਾਹੀਂ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਆਈ ਸੀ ਹਾਕੀ ਦੀ ਟੀਮ
ਯੈੱਸ ਪੰਜਾਬ
ਔਕਲੈਂਡ, 29 ਅਗਸਤ, 2023 (ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬਸਿਆਲਾ)
ਧਿਆਨ ਚੰਦ ਦਾ ਅਸਲੀ ਨਾਂ ਧਿਆਨ ਸਿੰਘ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਫ਼ੌਜ ’ਚ ਭਰਤੀ ਹੋ ਕੇ ਹਾਕੀ ਖੇਡਣ ਲੱਗਾ ਤਾਂ ਖੇਡਦਿਆਂ ਰਾਤ ਪੈ ਜਾਂਦੀ, ਪਰ ਉਹ ਰਾਤ ਨੂੰ ਵੀ ਚੰਦ ਚਾਂਦਨੀ ਵਿੱਚ ਖੇਡਦਾ ਰਹਿੰਦਾ। ਚੰਦ ਦੇ ਚਾਨਣ ਵਿੱਚ ਖੇਡਦਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਉਹਦੇ ਫ਼ੌਜੀ ਸਾਥੀ ਉਸ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਚੰਦ ਕਹਿਣ ਲੱਗ ਪਏ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਹੀ ਧਿਆਨ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਧਿਆਨ ਚੰਦ ਪੱਕ ਗਿਆ।
ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ 29 ਅਗਸਤ 1905 ਨੂੰ ਅਲਾਹਬਾਦ ਵਿੱਚ ਫ਼ੌਜੀ ਪਿਤਾ ਸਮੇਸ਼ਵਰ ਸਿੰਘ ਤੇ ਘਰੇਲੂ ਸੁਆਣੀ ਮਾਤਾ ਸ਼ਾਰਧਾ ਸਿੰਘ ਦੇ ਰਾਜਪੂਤ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਉਸ ਦੇ ਦੋ ਭਰਾ ਹੋਰ ਸਨ ਮੂਲ ਸਿੰਘ ਤੇ ਰੂਪ ਸਿੰਘ। ਰੂਪ ਸਿੰਘ ਵੀ ਧਿਆਨ ਸਿੰਘ ਵਾਂਗ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਇੰਡੀਆ ਦੀਆਂ ਹਾਕੀ ਟੀਮਾਂ ਵਿੱਚ ਖੇਡਦਾ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਭਰਾ ਨਾਲ ਗੋਲਾਂ ਦੀ ਝੜੀ ਲਾਉਂਦਾ ਰਿਹਾ। ਦੋਵੇਂ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਪਾਸ ਦਿੰਦੇ ਅਤੇ ਫਾਰਵਰਡ ਖੇਡਦੇ ਹੋਏ ਗੋਲ ’ਤੇ ਗੋਲ ਕਰੀ ਜਾਂਦੇ। ਰੂਪ ਸਿੰਘ ਨੇ ਅਮਰੀਕਾ ਸਿਰ 12 ਗੋਲ ਕੀਤੇ। ਦੋਹਾਂ ਨੇ ਓਲੰਪਿਕ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਗੋਲਡ ਮੈਡਲ ਜਿੱਤੇ।
1926, ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦੁਆਰਾ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਦੇ ਦੌਰੇ ਲਈ ਇੱਕ ਹਾਕੀ ਟੀਮ ਭੇਜਣ ਦੀ ਚਰਚਾ ਸੀ। ਧਿਆਨ ਚੰਦ ਦੇ ਸੁਭਾਅ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਟੀਮ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ਕਰੇ। ਉਸ ਨੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਕਿ ਇੱਕ ਖਿਡਾਰੀ ਵਜੋਂ ਉਸ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਉਸ ਦੀ ਚੋਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕਰੇਗੀ। ’ਹੋਰ ਰੈਂਕ’ ਵਿਚ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਹ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ’ਤੇ ਚਰਚਾ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦਾ ਸੀ।
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਹ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਹੋਇਆ ਜਦੋਂ ਉਸਦੀ ਰੈਜੀਮੈਂਟ ਦੇ ਕਮਾਂਡਿੰਗ ਅਫਸਰ ਨੇ ਇੱਕ ਦਿਨ ਉਸਨੂੰ ਕਿਹਾ, “ਮੁੰਡੇ, ਤੁਸੀਂ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਜਾ ਰਹੇ ਹੋ।” ਬੇਚੈਨ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਧਿਆਨ ਚੰਦ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੂੰ ਸਲਾਮ ਕਰਨ ਵਿਚ ਕਾਮਯਾਬ ਰਿਹਾ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਇਸ ਮੌਕੇ ਉੱਤੇ ਹਾਵੀ ਹੋ ਕੇ, ਉਹ ਆਪਣੀ ਬੈਰਕ ਵਿੱਚ ਟੁੱਟ ਗਿਆ। ਭੋਲੇ ਤਿਵਾਰੀ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਖੁਸ਼ੀ ਦੇ ਹੰਝੂ ਆ ਗਏ ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਧਿਆਨ ਚੰਦ ਦੀ ਲਗਨ ਆਖਰਕਾਰ ਰੰਗ ਲਿਆਈ ਹੈ।
ਪੈਸੇ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਧਿਆਨ ਚੰਦ ਨੂੰ ਦੌਰੇ ਲਈ ਚੰਗੇ ਕੱਪੜੇ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਸਕੇ। ਉਸਦਾ ਮੁੱਖ ਨਿੱਜੀ ਪਹਿਰਾਵਾ ਉਸਦੀ ਫੌਜੀ ਕਿੱਟ ਸੀ। ਅਪ੍ਰੈਲ 1926 ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦੀ ਹਾਕੀ ਟੀਮ ਕੋਲੰਬੋ ਤੋਂ ਜਹਾਜ਼ ਰਾਹੀਂ ਰਵਾਨਾ ਹੋਈ। 20 – 25 ਦਿਨ ਪਾਣੀ ’ਤੇ ਰਹਿਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਟੀਮ ਮਈ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਪਹੁੰਚੀ।
ਕਿਸੇ ਵੀ ਖੇਡ ਵਿੱਚ ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਟੀਮ ਸੀ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖਿਡਾਰੀ ਇਸ ਤੱਥ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਸੁਚੇਤ ਸਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਚੰਗਾ ਅਕਸ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਹੈ।
ਧਿਆਨ ਚੰਦ ਇਸ ਦੌਰੇ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਫਲ ਰਿਹਾ। ਦਾਨਕੇਰਕੇ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਇੱਕ ਮੈਚ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਨੇ 20 ਗੋਲ ਕੀਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਧਿਆਨ ਚੰਦ ਨੇ 10 ਗੋਲ ਕੀਤੇ। ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਟੀਮ ਦੇ ਖਿਲਾਫ, ਭਾਰਤ ਨੇ ਪਹਿਲਾ ਮੈਚ 5-2 ਨਾਲ ਜਿੱਤਿਆ, ਪਰ ਅਗਲਾ 3-4 ਨਾਲ ਹਾਰ ਗਿਆ।
ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ, ਭਾਰਤ ਨੇ 21 ਮੈਚ ਖੇਡੇ, 18 ਜਿੱਤੇ, 2 ਡਰਾਅ ਰਹੇ ਅਤੇ 1 ਹਾਰਿਆ। ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੇ 192 ਗੋਲ ਕੀਤੇ ਜਦਕਿ ਸਿਰਫ਼ 24 ਗੋਲ ਕੀਤੇ। ਧਿਆਨ ਚੰਦ ਨੇ 100 ਤੋਂ ਵੱਧ ਗੋਲ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਖਿਡਾਰੀ ਬਣ ਗਿਆ।
ਦਰਅਸਲ, ਉਸ ਦਾ ਅਜਿਹਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸੀ ਕਿ ਧਿਆਨ ਚੰਦ ਨੂੰ ਐਕਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਦੇਖਣ ਲਈ ਦੋ ਔਰਤਾਂ ਨਿਊ ਪਲਾਈਮਾਊਥ ਤੋਂ ਆਕਲੈਂਡ ਤੱਕ ਭਾਰਤੀ ਟੀਮ ਦਾ ਪਿੱਛਾ ਕਰਦੀਆਂ ਸਨ। ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ ਉਸ ਦੀ ਡ?ਰੀਬਲਿੰਗ ਨੂੰ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਭੁੱਲ ਸਕਦੇ।
ਭਾਰਤੀ ਟੀਮ ਨੂੰ ਦਾਅਵਤਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਡਿਨਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਧਿਆਨ ਚੰਦ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਬਾਕੀ ਫੌਜੀ ਸਾਥੀਆਂ ਨਾਲ ਜੋ ਸਲੂਕ ਹੋਇਆ, ਉਹੀ ਨਾਇਕਾਂ ਦਾ ਸੀ।
ਧਿਆਨ ਚੰਦ ਦੇ ਕਾਰਨਾਮਿਆਂ ਦੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਭਾਰਤ ਪਹੁੰਚੀਆਂ ਕਿਉਂਕਿ ਸਥਾਨਕ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਟੀਮ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਦੀਆਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਛਾਪੀਆਂ। ਧਿਆਨ ਚੰਦ ਦੀ ਭਾਰਤ ਪਰਤਣ ’ਤੇ ਲਾਂਸ ਨਾਇਕ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਹੋ ਗਈ। ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਸਫਲਤਾ ਨੇ ਧਿਆਨ ਚੰਦ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦਿੱਤੀ, ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਢਿੱਲ ਨਹੀਂ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ।
1926 ਦੇ ਇਸ ਫੌਜੀ ਦੌਰੇ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਹਾਕੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਨਾਲ, ਧਿਆਨ ਚੰਦ ਦੀ ਮਹਾਨ ਸ਼ਕਤੀ। ਕਰੀਬ ਅੱਧੀ ਸਦੀ ਬਾਅਦ ਜਦੋਂ ਧਿਆਨ ਚੰਦ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਅਸ਼ੋਕ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ 1926 ਦੇ ਆਰਮੀ ਦੌਰੇ ਦੀਆਂ ਕਈ ਹਾਕੀ ਕਲੱਬਾਂ ਵਿੱਚ ਤਸਵੀਰਾਂ ਦੇਖ ਕੇ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਗਿਆ।
ਇਕ ਵਾਰ ਧਿਆਨ ਚੰਦ ਦੇ ਇਕ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਕ ਨੇ ਅਸ਼ੋਕ ਨੂੰ ਹਾਕੀ ਦੇ ਜਾਦੂਗਰ ਦੀਆਂ ਕਟਿੰਗਾਂ ਦਿਖਾਈਆਂ ਜੋ ਉਸ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਇਕੱਠੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਸਨ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖੀਆਂ ਸਨ।
ਅਸ਼ੋਕ ਨੂੰ ਇੱਕ ਹੋਰ ਛੂਹਣ ਵਾਲਾ ਤਜਰਬਾ ਸੀ। ਇਕ ਆਦਮੀ ਉਸ ਕੋਲ ਆਇਆ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਧਿਆਨ ਚੰਦ ਦੀ ਹਾਕੀ ਸਟਿੱਕ ਤੋਂ ਲੱਕੜ ਦੇ ਕੁਝ ਟੁਕੜੇ ਦਿਖਾਏ। 1926 ਦੇ ਫ਼ੌਜੀ ਦੌਰੇ ਦੌਰਾਨ ਇਕ ਮੈਚ ਦੌਰਾਨ ਧਿਆਨ ਚੰਦ ਦੀ ਸੋਟੀ ਟੁੱਟ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਤਾਦ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਕਾਂ ਨੇ ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਧੂਮ ਮਚਾਈ ਹੋਈ ਸੀ, ਅਤੇ ਕਈ ਲੋਕ ਟੁੱਟੇ ਹੋਏ ਟੁਕੜਿਆਂ ਨੂੰ ਲੈ ਗਏ ਸਨ।
ਯੈੱਸ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਅਹਿਮ ਖ਼ਬਰਾਂ ਦੇ ਅਪਡੇਟਸ ਲਈ ਇੱਥੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰਕੇ ਸਾਡੇ ਟੈਲੀਗਰਾਮ ਚੈਨਲ ਨਾਲ ਜੁੜੋ
